Medicatie(misbruik) in sport

“No pain no gain” is nog steeds een slagzin in de sport. Die pijn proberen sporters te milderen met pijnstillers. Pijn is een belangrijk alarmsignaal van ons lichaam: het geeft aan dat er iets misgaat en dat we moeten rusten of hulp zoeken. Dat signaal maskeren of uitschakelen kan meer schade veroorzaken.

Welke pijnstillers worden gebruikt?

Van zwakke naar sterke werking:

• • Paracetamol (Dafalgan): veilig bij juiste dosis (3–4 g/dag), afgebroken door de lever. Hogere dosissen kunnen leverfalen en zelfs de dood veroorzaken. Vrij verkrijgbaar.
  • NSAID’s (Brufen, Voltaren, Diclofenac): ontstekingsremmers. Vaak verkeerd gebruikt, bijvoorbeeld preventief of bij acute letsels. Een verzwikte enkel bijvoorbeeld  mag de eerste dagen niet met NSAID’s behandeld worden — ontsteking is essentieel voor genezing en kan je beter de eerste dagen niet behandelen met ontstekingsremmers. Indicatie moet door een arts gebeuren. Overconsumptie komt veel voor in ploegsporten. In het voetbal worden NSAID’s dikwijls gebruikt om pijn te verdoezelen. Bij de wereldbeker voetbal 2002 nam meer dan de helft van de spelers NSAID’s; bij U17-spelers zelfs meer dan 40%. Sindsdien is het niet verbeterd.
    Vrij verkrijgbaar in lage dosis, maar zou beter voorschriftplichtig zijn. Hoge dosissen of langdurig gebruik kunnen maagbloedingen, nierschade en hart- en vaatziekten veroorzaken. Ontstekingsremmers nemen terwijl je blijft sporten is een slecht idee! 
  • Tramadol (Contramal): sterke pijnstiller met veel nevenwerkingen. Sinds 2024 verboden in competitie vanwege invloed op bewustzijn en verhoogd risico op valpartijen. Verslavend en kan gewenning geven. Bij gebruik is sporten sowieso af te raden. Wordt enkel voorgeschreven bij ernstige orthopedische klachten of na operaties.
  • Morfine en analogen: behoren tot de sterkste pijnstillers. Sterk verdovend, grote impact op bewustzijn en reactievermogen. Zeer verslavend en absoluut ongeschikt voor sport. Meer dan 25% van de American football players die deze pijnstillers namen tijdens hun carrière ontwikkelden een verslaving. 
    
    

“Een ontstekingsremmer moet je, zoals de naam het zegt, nemen op het moment dat je een ontsteking hebt. Samen met voldoende rust en monitoring kan je op die manier een blessure verhelpen. In het voetbal worden ontstekingsremmers gewoon gebruikt om pijn te verdoezelen, met als gevolg dat de ontsteking alleen nog maar verergert.” - Dr. Tom Teulingkx in HLN 03/2025
 

Marginal gains

Marginal gains zijn belangrijk geworden in topsport. Omdat verboden producten met sterke prestatieverbeterende werking makkelijker opspoorbaar zijn, grijpt men vaak naar combinaties van toegelaten medicatie en supplementen. Die kunnen samen erg belastend zijn voor het lichaam. Medisch advies is altijd nodig, ook bij niet-voorschriftplichtige producten. Een cocktail van schijnbaar onschuldige middelen kan plots wel gevaarlijk worden. 

Welke andere medicatie wordt nog vaak gebruikt/misbruikt?

• Astmamedicatie (puffers en inhalatoren) wordt vaak misbruikt. Deze medicatie is enkel nuttig voor patiënten met astma of inspanningsastma, wat makkelijk te diagnosticeren is via ziekenhuisonderzoek bij de longarts. Bij sporters zonder die aandoening hebben puffers geen prestatieverbeterende functie. Integendeel: ze kunnen de hartslag verhogen en sommige bevatten cortisone, wat schadelijk kan zijn.
• Slaapmedicatie is ingeburgerd in topsport. Sporters maken lange reizen, hebben last van jetlags of wisselende slaapomstandigheden (hotels, kamergenoten), en gebruiken soms veel cafeïne. Dat verstoort de slaap. Inslaapmiddelen zoals zolpidem (Stilnoct) of sterkere benzodiazepines (lormetazepam) zijn verslavend en geven gewenning. Absoluut te vermijden voor langdurig gebruik.

Take home

Medicatiegebruik bij sporters moet een juiste indicatie hebben die bijna altijd door een arts moet bepaald worden. Ontstekingsremmers zouden beter op voorschrift zijn. Pijnstillers hebben geen plaats om kinderen te kunnen laten sporten. Er is een overconsumptie van slaapmedicatie en astmamedicatie bij sporters.

Medicatie is niet onschuldig, ook al kan je het zonder voorschrift kopen.