Voor de diagnose: preventie

Hoe meer je beweegt, hoe kleiner je risico om onder meer blaas-, borst-, dikkedarm-, baarmoederslijmvlies-, slokdarm-, maag- of nierkanker te krijgen. Studies tonen aan dat het risico met 10 tot 20 procent afneemt.

Na de diagnose: prevalidatie

Patiënten die voor hun behandeling in relatief goede conditie verkeerden, doen het ook daarna beter. Minder fitte patiënten lopen een groter risico op complicaties, een langere opnameduur en zelfs sterfte.

Fysieke activiteit en sport in de pre-chirurgische fase of voor aanvang van chemotherapie kan de functionele capaciteit van de patiënt vergroten. Dit proces heet “prevalidatie” en beoogt het verbeteren van de conditie van een patiënt in aanloop van een stressvol moment, zoals een operatie of chemotherapie. Prevalidatie start (idealiter) kort na diagnose en voor aanvang van de behandeling en kan ruimer zijn dan enkel fysieke training.

De doelen van prevalidatie:

• het vergroten van de aerobe capaciteit (cardiovasculaire reserve)
• het verbeteren van de voedingstoestand
• verhogen van de levenskwaliteit
• beperken van complicaties van de behandeling
• verkorten van de opnameduur
• het versnellen van het herstel na de behandeling
• verbeteren van het neurocognitief functioneren
• mensen gemakkelijker doen stoppen met roken of drinken

Tijdens en na de behandeling

Een bewegingsprogramma tijdens of na de behandeling heeft positieve effecten op: kankergerelateerde vermoeidheid, angst, depressie, fysiek functioneren (aerobe capaciteit en spierkracht), en gezondheidgerelateerde levenskwaliteit. Bij borstkankerpatiënten doet een krachttrainingsprogramma het risico op lymfoedeem of de symptomen ervan niet toenemen. Belangrijk is dat het programma start met een lage intensiteit en traag wordt opgebouwd, onder supervisie. Een bewegingsprogramma kan ook de slaapkwaliteit verbeteren en het skelet versterken.

De palliatieve fase

Steeds meer mensen leven langer mét kanker. Kanker wordt dan ook steeds meer beschouwd als een chronische aandoening. Daardoor is er steeds meer behoefte aan revalidatieprogramma’s voor deze groep van patiënten. Dergelijke programma’s beogen:

• het verbeteren of behoud van het functioneren wanneer het fysieke en psychosociale welzijn lijdt onder de ziekte en behandeling
• ondersteuning bij de overgang naar de fase waarin afhankelijkheid onafwendbaar is

Dergelijke begeleiding vraagt een brede aanpak, die ook bewegings- en voedingsadvies moet omvatten. De begeleiding moet op maat van de patiënt gebeuren.

Na de genezing

Kanker en de behandeling kunnen ook na de genezing fysieke en psychosociale gevolgen hebben. Voorbeelden van dergelijke klachten zijn:

• Vermoeidheid
• Cardiovasculaire aandoeningen
• Lymfoedeem
• Hormoongerelateerde symptomen (menopauzale klachten / klachten ten gevolge van een gebrek aan androgeen)
• Slaapstoornissen
• Angst en depressie
• Cognitieve disfunctie

Lichaamsbeweging is een van de behandelingen om langetermijngevolgen te beperken.